DE KOPPELING

 

Geachte Eigenaren, Houders & Berijders van JAWA MOTOREN,

OOk op het " J A W A - F O R U M " nogmaals uw aandacht voor het onderwerp versnellingsbak olie voor uw JAWA !

Men is bezig een hardnekkig misverstand overeind te houden dmv. het publiceren van stukjes hierover door sommige mensen die menen, of
denken te menen dat men maar alle soorten OLIE in de versnellingsbak kan gebruiken. Dit is voor JAWA / CZ volkomen onjuist.

Mogelijk is U dit euvel bekend of van horen zeggen, dat vooral bij langdurig stilstaan, maar ook anderszins, de KOPPELING NIET MEER VRIJ KOMT. 
Meestal is dit te verhelpen door de motor in 2 / 3e versnelling in te schakelen, heen en weer te duwen met ingetrokken koppelingshandel, waarna de koppeling vaak weer normaal funktioneert.

Dit " NIET VRIJ KOMEN " komen wordt veroorzaakt door klevende koppelingsplaten, waarbij dit kleven weer wordt veroorzaakt door onjuiste versnellingsbak olie te gebruiken.

Olie heeft bepaalde specificaties, de juiste olie voor uw bak is een olie waar API GL 4 op staat en dus NIET API GL 5 want deze bevat veel te
veel zwavel, die juist voor de VERKLEVING zorgt.

Positieve invloed van deze API GL 4 is bij zowel koude als warme motor, goed aanpakken van de koppeling, dus geen horten en stoten.
Bij aanvang wegrijden, minder mechanische geluiden in de bak en minder geluid bij het overschakelen. (Uitgaande van het feit, dat de
onderdelen van de koppeling + bak in orde zijn!)

Dus geen CASTROL MTX (want die heeft de specificatie API GL 5) of andere merken met deze specificatie.

Bron : Na Theorie + praktijk onderzoek van de Hr.J.Regtop.
( Via Olie leveranciers en revisie versnellingsbak ! ) (In bezit van een Jawa 350 cc. type 640 met zijspan)

Hopende dat U met het bovenstaande uw voordeel kunt doen,de jawaloog
      
De laatste jaren blijken er veel problemen te zijn met de koppeling van de Jawa's 638 t/m 644. Horten en stoten bij wegrijden, niet goed willen schakelen of uit de versnelling schieten. De heer Jacco Regtop heeft hierop van zijn 640 de hele koppeling gereviseerd, alle onderdelen vervangen door nieuwe, met als resultaat dat de koppeling weer perfect werkte. Maar na enige tijd openbaarden de problemen zich weer opnieuw. Op het Jawa Forum had hij gelezen dat deze problemen vaker voorkomen en besloot opnieuw alles te demonteren en nog zorgvuldiger te werk te gaan. Ten eerste heeft hij het aluminium koppelings huis afgedraaid in de draaibank. Er een gaatje in geboord waar de drukstift tegenaan komt, zodat er een bout in kom om hem goed in te spannen. In de oude situatie zat er een kleine slingering in. Eveneens een nieuwe lagerbus gemaakt voor het huis om de speling zo klein mogelijk te houden. 

Eerst nog een opmerking over de 2 door de fabriek gebruikte koppelingshuizen;

1e.........Aluminium deksel + huis, met achterin een rubber o - ring. Deze versie veroorzaakt de problemen van horten & stoten bij optrekken. 
2e.........Stalen deksel  + huis , de oude versie zoals bij bv. de types 634 en 362. Deze hebben die problemen niet.
VERSIE  1   
Na verloop van tijd treedt het probleem op, in eerste instantie te verhelpen door nieuwe O-ring te monteren. Maar na verloop van tijd is het euvel weer aanwezig. 
In de praktijk bij démonteren van deze versie wordt in vele gevallen slijtage gekonstateerd op de groeven in het huis. Oorzaak is het niet juist vastzetten van de borgmoer + borgplaat. Hierdoor ontstaat ruimte, welke bij optrekken het bekende euvel alleen nog maar verergert. Mede daardoor kan de lagerbus die achter het huis op de uitgaande as is aangebracht eveneens door slijtage zijn aangetast. 
Bij reparatie, dus zowel (indien men hetzelfde type koppeling weer wenst te monteren) het kopp.huis - Bus -borgplaat - borgmoer vernieuwen (de borgplaat valt in de groeven van het huis), goed vastzetten en de borgplaat borgen op de moer ! Niet verzuimen de O - ring eveneens te vernieuwen.

Nu komen we op het volgende punt waar waarschijnlijk mede het probleem in zit: 

Als men de versnellingsbak olie gaan verversen, krijgt men op verzoek weliswaar een versnellingsbak olie SAE 80/90. Echter deze is niet geschikt. Door onjuiste toevoegingen in deze olie, bijv. zwavel, blijven na enige tijd de koppelingsplaten aan elkaar plakken wanneer deze vol zijn gezogen met de olie. 
Jawa schrijft voor dat voor type 638 blok, de volgende olie kan worden gebruikt. BP Gearoil 80 EP, CASTROL ST 90, SHELL SPIRAX EP 90 of MOBIL GX 80 SAE 90.
De heer Regtop, die in een automaterialenzaak werkt, heeft van zijn olieleverancier het advies gekregen uitsluitend de volgende olie te gebruiken: CHAMPION Translube SAE 10w30 SAE 80w API GL4 (of MOTUL). Deze heeft een samenstelling waardoor men verzekerd is van een vlotte schakeling en kontroleert de glijkarakteristieken van de koppeling voor een soepel rijgedrag. In de GL5 zitten dopes die voor verkleving zorgen en in de GL 4 zitten deze niet. 
De heer Regtop heeft bij bovenstaande werkzaamheden meteen de beide keerringen van de krukas vervangen. Daardoor liep de motor beter stationair en kon de gasnaald normaal in de 1ste inkeping worden gezet. Ook dit probleempje komt regelmatig voor bij de genoemde types Jawa. 

OOk de volgende olie is een zeer goede olie voor de versnellingsbak en kan worden geleverd via de heer Regtop.
MPM SAE 80 GL4 TR, fabriekscode 11004, prijs Euro 4,15 per liter. Wordt geleverd in een fles van 4 liter.
Leverancier; MPM OIL COMPANY
                      Energieweg 81
                      2382 NH Zoeterwoude
                      Tel. 071-5894897, website, www.mpmoil.nl 
Verkrijgbaar bij; 

GAMO  B.V.                                          GAMO B.V.
Parallelweg  31,                            Timmermanswerf  61,
1948 NK  Beverwijk.                      1969 NJ  Heemskerk.
Tel.: 0251 - 226448                       Tel.: 0251 - 242337

Voorts heeft de heer Regtop de volgende modificaties uitgevoerd aan zijn koppeling;

In iedere plaat 5 gaatjes geboord van 3,5 mm. verdeeld over de gehele omtrek van de plaat. (Dit wordt eveneens toegepast bij auto's !) [ extra kopp.plaat kan geen kwaad daar de boor weleens weg wil lopen omdat de metalen binnenkern holle ruimtes heeft.] 
Gaatjes netjes afgebraamd c.q. verzonken. De gaatjes zorgen voor een betere vuilafvoer en vookomen verkleving.  
Na montage, zal de koppeling zéér soepel oppakken. Zelfs bij vorst bleek dit het geval te zijn. Terwijl bij standaard uitvoering met lage temperaturen de olie eerst opgewarmd dient te worden, alvorens goed te kunnen schakelen. 
Uiteraard kan men, indien mogelijk, het alluminium  deksel +  aluminium - kopp.huis vervangen voor een stalen. Maar wie van origineel houdt, kan het probleem met bovenstaand advies goed oplossen.
Het verdient aanbeveling van tijd tot tijd de handbediening en de automatische koppelingsbediening als volgt af te stellen - zie afbeelding A.

1. de stelbout van de handbediening op het stuur iets indraaien, waardoor het handle speling krijgt:
2. de nok (6) en rol (5) van de automatische bediening schoonmaken met benzine of petroleum:
3. met de vingers van de linkerhand de rol (5) in de richting van de nok en terug bewegen.
4. als hierbij een te grote speling wordt vastgesteld, dan de stelbout van de automatische bediening (4) zo lang naar rechts draaien, tot de speling tussen de rol (5) en nok (6) nog slechts 0.2 - 0.3 mm bedraagt.
5. vervolgens de speling van het handle op het stuur afstellen met eerder genoemde stelbout. Het handle mag slechts weinig speling hebben.
6. tenslotte de nok (6) en de rol (5) van de automatische bediening spaarzaam invetten.


Afbeelding A  Koppeling afstellen.
1. Bowdenkabel van handbediening                                     3. Borgbout van bowdenkabel
4. Stelbout van de automatische koppelingsbediening           5. Rol van de automatische koppelingsbediening
6. Nok van de automatische koppelingsbediening

Afbeelding B  Schema van de automatische koppelingsbediening.
1. Start en schakelpedaal                       2. Koppeling                                         3. drukstift met schotel
4. Drukstift                                            5. Drager                                              6. Kogel
7. Hefboom van handbediening              8. Stelbout van de automatische koppelingsbediening
9. Rol van de automatische koppelingsbediening                                    10. Nok van de automatische koppelingsbediening
11. Drukplaat

"De Jawaloog"

                                                 * * * KOPPELINGS PERIKELEN * * * 
                                                                      J A W A - C Z

Naar aanleiding van herhaalde vragen mbt. de werking van de koppeling wordt getracht met onderstaande aandachtspunten de berijder/sleutelaar van dienst te zijn, om zo goed mogelijk de bediening van de koppeling te
laten plaatsvinden:

STORINGS OORZAKEN:
====================
In de eerste plaats dient U te onderzoeken waarom de koppeling niet normaal werkt. Dit kan meerdere oorzaken hebben. Bijv. de hendel kan gescheurd zijn, de opvulbusjes in de hendel kunnen versleten zijn of ge-
heel ontbreken, het boutje kan versleten zijn. De binnenkabel kan dusdanig geroest zijn dat een goede werking niet mogelijk is. De binnenkabel kan gerafeld zijn, in de buitenkabel of bij het gesoldeerde tonnetje in hendel, of bij 't einde idem. Het bedienings mechanisme aan de rechterzijde van het motorblok kan versleten zijn. De kogel die achter de stelschroef zit kan ontbreken. De werking van de koppelingsplaten, ter linkerzijde van het  motorblok, daar waar de koppelingsplaten worden geborgd, men slechte werking van de koppeling denkt op te lossen door extra of zelfs dikkere ringen aan te brengen. Foutieve veronderstelling, het enige wat men bereikt is dat de spanning veel te groot wordt tijdens ontkoppelen!
Zelfs gelezen in bepaald blad, dat men dan een extra koppelingsplaat moet aanbrengen, ofwel het bovendeksel dient te verbuigen (meer spanning) Hierdoor zou 't horten en stoten tijdens het optrekken worden verholpen!!

JAWA 350 cc vanaf TYPE 638-639-640-641: HORTEN & STOTEN bij OPTREKKEN
================================================================
Veelvuldig voorkomende storing is bij wegtrekken, dat dit niet soepel geschiedt, maar met horten en stoten. Dit heeft niets met afstelling te maken!! Maar in het koppeling's huis werd een zwarte RUBBER O-RING gemonteerd. Deze zijn van zeer slechte kwaliteit en dient te worden vervangen door één met een ORANJE-Kleur! (Vervanging wordt beschreven in volgende deel, Dé-en Montage van motorblok.) 

KONTROLEREN:
==============
De Koppelings-binnenkabel wordt door 't gebruik als het ware uitgerekt. In de praktijk dient men dus regelmatig de speling bij het koppelingshendel te kontroleren op de voorgeschreven waarde. Wanneer dit niet wordt gedaan, zal dit uiteindelijk leiden tot onnodige slijtage van alle onderdelen, zowel de koppeling cpl. als de versnellingsbak. (Vele malen in de prakijk gezien en gekonstateerd, dat men deze speling tracht op te heffen door de afstelschroef in te draaien bij het rechterdeksel. Wel lekker makkelijk,maar op deze wijze moet het nu net NIET.)
SPELING : Mag NOOIT worden opgeheven door  één van de 2/3 afstelpunten in de bowdenkabel uit te draaien. Nr.1 bij koppelingshandel Nr.2 kan in het midden van de bowdenkabel zitten en NR.3 kan
bij het einde van de bowdenkabel gemonteerd zijn. Per type is hier verschil, de meeste klassiekers tot 1974 hebben TWEE afstelpunten, vanaf de 634 kunnen dit er DRIE zijn. 

AFSTELLING: Maak de bowdenkabel los bij de handel en bij de bedieningshevel ter rechterzijde van het blok, achter het rechterdeksel. Door middel van het in/uitdraaien van de stelschroef in het midden van de plaat, kunt U vlgs.voorschrift Werkplaats Handboek de juiste speling instellen, de nok en de rol zo afstellen, dat de
rol nog net kan draaien, nu de bowdenkabel ton aan het einde vastzetten, er voor zorg dragen dat de binnenkabel zo strak mogelijk wordt gemonteerd (NIET zo strak, dat de hevel terugkomt). De speling
die nu nog bij de stuurhandel aanwezig is dmv. 1 v.d.afstelbouten opheffen , ook al weer tot de waarde zoals aangegeven, meestal 0.5 mm.

MONTAGE : Alle draaiende/scharnierende delen, licht invetten, de binnenkabel met olie smeren en dan weer in de buitenkabel. Ook bij de hendel smeren. Zorg dat de bowdenkabel altijd vrij ligt, daar waar nodig met een trekbandje vastzetten. Mag niet te lang en niet te kort zijn, denk aan de
maximale stuuruitslag naar Links en naar Rechts. Ook dan mag de kabel niet strak staan. Bij twijfel de kabel door een originele vervangen. 

Heeft U nog vragen, stel ze voordat U aanvangt met de werkzaamheden. Succes.

De Jawaloog

TERUG NAAR INDEX